Πρακτική φιλοσοφία: Ηθικός χαρακτήρας

Επίπεδο: Εισαγωγικό
Χρονικό πλαίσιο: 2-3 ώρες σε διάστημα μίας εβδομάδας, καθώς αφιερώνεις χρόνο για να σκεφτείς, να συζητήσεις ιδέες με τους φίλους σου και να καταγράψεις τις σκέψεις σου.

Τι είναι ο χαρακτήρας;

Σκέψου τους τρόπους με τους οποίους χρησιμοποιούμε τον όρο «χαρακτήρας»:

• α) Ένας άνθρωπος έχει υπέροχο χαρακτήρα όταν έχει μία εξωστρεφή, φιλική και φιλόξενη προσωπικότητα.
• β) Ένας άνθρωπος έχει καταπληκτικό χαρακτήρα όταν έχει μία υπερβολική, αυθεντική, οριακά εκκεντρική προσωπικότητα.
• γ) Ένας άνθρωπος δεν έχει χαρακτήρα όταν δεν ξεχωρίζει πολύ από τους άλλους ανθρώπους.
• δ) Ένας άνθρωπος έχει δυνατό χαρακτήρα όταν έχει ισχυρές αρχές. Εμμένει στις πεποιθήσεις του και μπορεί κανείς να τον εμπιστευθεί ότι θα κάνει αυτό που είναι σωστό.
• ε) Ένας άνθρωπος έχει καλό χαρακτήρα όταν έχει θετικά στοιχεία, για παράδειγμα είναι ευγενικός, θαρραλέος και γενναιόδωρος.

Μπορείς να σκεφτείς παραδείγματα από τη ζωή σου ανθρώπων που να ταιριάζουν σε κάθε περιγραφή; Μπορεί να είναι φίλοι ή άτομα που γνωρίζεις ή μπορεί να είναι διάσημα πρόσωπα, ιστορικά παραδείγματα ή ακόμα και λογοτεχνικές προσωπικότητες.

Ήταν εξίσου εύκολο να βρεις παραδείγματα για τα δύο τελευταία είδη χαρακτήρων όσο ήταν για τα τρία πρώτα; Οι περισσότεροι από εμάς θα δυσκολευόμασταν περισσότερο να σκεφτούμε παραδείγματα ανθρώπων που είναι δυνατοί και καλοί χαρακτήρες, παρά παραδείγματα για τις τρεις πρώτες επιλογές.
Γιατί νομίζεις ότι συμβαίνει αυτό;

Aν κατέληξες σε διαφορετική απάντηση, δεν υπάρχει πρόβλημα. Εάν έχεις χρόνο, ζήτησε από τους φίλους σου να απαντήσουν σε αυτή την ερώτηση): Ίσως ένας λόγος για τον οποίο είναι πιο εύκολο να βρεις παραδείγματα από τα τρία πρώτα είδη χαρακτήρων είναι ότι δεν σκεφτόμαστε συχνά τους άλλους ανθρώπους με ξεκάθαρα ηθικούς όρους. Σε πολλά πλαίσια που αποτελούν μεγάλο μέρος της ζωής μας, όπως για παράδειγμα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και η κουλτούρα των επωνύμων, σκεφτόμαστε τους ανθρώπους βάσει του πόσο διασκεδαστικοί είναι και όχι του πόσο ηθικοί είναι. Πρέπει να αποκτήσουμε επίγνωση της ηθικής και να αντιληφθούμε τον κόσμο ως ηθικά σημαντικό πριν αρχίσουμε να εντοπίζουμε ηθικούς ανθρώπους στον κόσμο. Ένας τρόπος για να αποκτήσουμε μεγαλύτερη επίγνωση της ηθικής είναι να σκεφτόμαστε τον εαυτό μας και τους άλλους ανθρώπους ως ηθικά όντα – όντα που κάνουν επιλογές και θεωρούνται υπεύθυνα για αυτές τις επιλογές. Στη συνέχεια, μπορούμε να σκεφτούμε τις δικές μας επιλογές και πώς να τις κάνουμε καλύτερες.

Κάνε κλικ εδώ για μία πιθανή απάντηση Απόκρηψη απάντησης

ΣΚΕΨΟΥ ΤΑ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΠΡΙΝ ΣΥΝΕΧΙΣΕΙΣ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ

Οι επιλογές α), β) και γ) ανωτέρω είναι τρόποι με τους οποίους μιλάμε για τον χαρακτήρα ως προσωπικότητα. Ιδιαίτερα, πιθανώς μοναδικά και ενίοτε αναγνωριστικά χαρακτηριστικά των τρόπων με τους οποίους το άτομο σκέφτεται και ενεργεί. Αυτή η έννοια του χαρακτήρα μάς βοηθά να ξεχωρίζουμε τους ανθρώπους από τους άλλους και μας πληροφορεί για τον τρόπο με τον οποίο τους αντιλαμβανόμαστε.
Οι επιλογές δ) και ε) είναι λίγο διαφορετικές. Αυτό συμβαίνει διότι έχουν μία ηθική διάσταση.

Όταν λέμε ότι ένα άτομο έχει δυνατό χαρακτήρα, δηλώνουμε κάτι για τη δέσμευσή του στις ηθικές του αξίες. Εννοούμε κάτι τέτοιο: αυτό το άτομο έχει αναλογιστεί τις αξίες του, τις έχει υποστηρίξει και ενεργεί σύμφωνα με αυτές ακόμα και όταν είναι δύσκολο να το κάνει ή υπάρχουν πειρασμοί να ενεργήσει διαφορετικά. Ωστόσο, δεν αποκλείεται να έχει κανείς δυνατό χαρακτήρα υποστηρίζοντας λάθος αξίες. Ένας δυνατός χαρακτήρας καταδεικνύει τη δέσμευση του ατόμου στις αξίες του, αλλά δεν μας λέει τίποτα για το αν αυτές οι αξίες είναι οι σωστές ή όχι. Είναι πιθανό κάποιος να είναι σθεναρά αφοσιωμένος στο δικό του συμφέρον, σε άδικους σκοπούς ή στην τέρψη του εαυτού του.
Όταν λέμε ότι ένα άτομο έχει καλό χαρακτήρα, κάνουμε μια ηθική κρίση, λέμε ότι είναι αξιέπαινος για τις ηθικές του επιλογές, δηλαδή ποιος είναι και πώς συμπεριφέρεται. Έχει αναλογιστεί τις αξίες του, τις έχει υποστηρίξει και ενεργεί σύμφωνα με αυτές, αλλά είναι πολύ σημαντικό αυτές οι αξίες να είναι σωστές. Αντίστοιχα, είναι δυνατόν ένας άνθρωπος να έχει ηθικά κακό χαρακτήρα, δηλαδή να έχει επιλέξει λάθος αξίες.

Πώς θα περιέγραφες τον χαρακτήρα σου; Γράψε μια λίστα και, στη συνέχεια, ζήτησε από τους φίλους σου να περιγράψουν τον χαρακτήρα σου. Πόσα από τα στοιχεία της λίστας αναφέρονται στην προσωπικότητά σου και πόσα στον ηθικό σου χαρακτήρα; Τι λέει η περιγραφή σου για τον χαρακτήρα σου και ο τρόπος που σε περιγράφουν οι φίλοι σου για τη δύναμη και για την καλοσύνη του χαρακτήρα σου;

Πρακτική φιλοσοφία: Ηθικός χαρακτήρας

Περί αρετής του Αριστοτέλη

Επέστρεψε στη λίστα με τις περιγραφές χαρακτήρων που σκέφτηκες για τον εαυτό σου και με εκείνες που σου απέδωσαν οι φίλοι σου. Πόσα είναι ηθικά χαρακτηριστικά και πόσα είναι ηθικά ουδέτερα χαρακτηριστικά;

Γιατί συζητάμε, θυμόμαστε και θαυμάζουμε ανθρώπους όπως η Μαλάλα και ο Μαντέλα; Το κάνουμε για τα ηθικά χαρακτηριστικά τους ή για τα μη ηθικά χαρακτηριστικά τους; Μας ενδιαφέρει αν η Μαλάλα είναι διασκεδαστική στα πάρτυ ή αν ο Μαντέλα ήταν εξωστρεφής και επιδεικτικός;
Εάν οι φίλοι σου χρησιμοποίησαν κυρίως μη ηθικούς όρους για να σε περιγράψουν, μην αποθαρρύνεσαι – οι περισσότεροι άνθρωποι δεν έχουν συνηθίσει να σκέφτονται με ηθικούς όρους. Χρειάζεται να αφιερώσουμε λίγο χρόνο για να κατανοήσουμε ακόμη και τους πιο θεμελιώδεις όρους στη συζήτηση.
Αναλογίσου τις ακόλουθες τρεις περιπτώσεις. Συνήθως επαινούμε τους ανθρώπους όταν κάνουν κάτι καλό, κάτι αξιέπαινο. Στις ακόλουθες τρεις περιπτώσεις, κάτι καλό συμβαίνει, αλλά διστάζουμε να απονείμουμε πλήρη έπαινο. Μπορείς να προσδιορίσεις τι δεν είναι σωστό σε κάθε μία από τις περιπτώσεις; Γιατί είμαστε απρόθυμοι να επαινέσουμε πλήρως κάθε έναν από αυτούς τους ανθρώπους;
1. Η Μαίρη προσπαθεί να αγοράσει ένα πολύ ακριβό βραδινό φόρεμα χορού στο διαδίκτυο. Αποταμιεύει εδώ και πολύ καιρό χρήματα για αυτό το φόρεμα και θέλει να ξοδέψει 1000 £ για αυτό γιατί είναι μια ξεχωριστή βραδιά και θέλει να κάνει ένα δώρο στον εαυτό της. Βρήκε το τέλειο φόρεμα, αλλά μπερδεύεται λίγο με όλες τις διαφημίσεις που εμφανίζονται καθώς προσπαθεί να ολοκληρώσει την αγορά. Επειδή είναι τόσο ταραγμένη, πατά το λάθος κουμπί και αντί να αγοράσει το φόρεμα του χορού, δωρίζει 1000 £ σε μια φιλανθρωπική οργάνωση που φέρνει καθαρό νερό σε απομονωμένα χωριά. Η φιλανθρωπική οργάνωση είναι μια γνήσια, αποτελεσματική φιλανθρωπική οργάνωση και η δωρεά πηγαίνει σε ένα πηγάδι που ωφελεί εκατοντάδες ανθρώπους που ζουν σε ένα απομακρυσμένο χωριό. Έχει συμβεί κάτι καλό εδώ; Πρέπει να επαινέσουμε τη Μαίρη για την πράξη της;

2. Ο Αμίρ βγαίνει ραντεβού με τη Μάγια. Του αρέσει η Μάγια εδώ και πολύ καιρό και αυτή είναι η πρώτη του ευκαιρία να την εντυπωσιάσει. Καθώς περπατούν γύρω από τη λίμνη της πανεπιστημιούπολης, παρατηρούν ένα μικρό παιδί να πνίγεται στο νερό. Δεν υπάρχει κανένας άλλος τριγύρω να βοηθήσει. Ο Αμίρ υπολογίζει γρήγορα πόσο θα εντυπωσιάσει την Μάγια εάν σώσει το παιδί και ορμάει στη λίμνη. Οι γρήγορες κινήσεις του σώζουν το παιδί και ο Αμίρ είναι ευχαριστημένος γιατί η Μάγια θα τον θεωρεί τώρα ένα γενναίο και ευγενικό άτομο. Έχει συμβεί κάτι καλό εδώ; Πρέπει να επαινέσουμε τον Αμίρ για την πράξη του;
3. Η κα Σάντερς είναι δασκάλα σε ένα σχολείο με σοβαρό πρόβλημα εκφοβισμού. Τη Δευτέρα είναι σε πολύ καλή διάθεση γιατί πέρασε ένα υπέροχο Σαββατοκύριακο, οπότε όταν βλέπει μια ομάδα νταήδων να βασανίζουν έναν μαθητή, παρεμβαίνει και τον σώζει. Την Τρίτη είναι πολύ ενοχλημένη επειδή έριξε σάλτσα στην αγαπημένη της μπλούζα, οπότε όταν ξαναβλέπει τους νταήδες, δεν τους προσέχει καν επειδή είναι επικεντρωμένη στον εκνευρισμό της. Την Τετάρτη νιώθει απαισιόδοξη για τον κόσμο. Οι νταήδες κοροϊδεύουν ένα άλλο παιδί, το παρακολουθεί από μακριά, αλλά δεν μπαίνει καν στον κόπο να παρέμβει – ποιο το νόημα άλλωστε; Την Πέμπτη μόλις ενημερώθηκε ότι πήρε προαγωγή, έτσι είναι γεμάτη χαρά και δίνει σε όλους, συμπεριλαμβανομένων των νταήδων, την ανταμοιβή ενός διπλού διαλείμματος.

ΣΚΕΨΟΥ ΤΑ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΠΡΙΝ ΣΥΝΕΧΙΣΕΙΣ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ

Εάν μπορείς, κατέγραψε τις σκέψεις σου για κάθε μία από τις περιπτώσεις.
Και οι τρεις περιπτώσεις δείχνουν ότι το να κάνει κάποιος το σωστό δεν αρκεί για να λάβει ηθικό έπαινο.
1. Η Μαίρη έκανε κάτι καλό – πολλοί άνθρωποι θα επωφεληθούν από τη δωρεά της. Αλλά το έκανε τυχαία. Δεν σκόπευε να κάνει δωρεά, σκόπευε να ωφεληθεί η ίδια. Επομένως, δεν μπορεί να επαινεθεί επειδή ήθελε να ωφελήσει τον εαυτό της και ωφέλησε τους άλλους κατά λάθος ή τυχαία.
2. Ο Αμίρ έκανε κάτι καλό – έσωσε μια ζωή. Αλλά δεν το έκανε γιατί η ζωή άξιζε να σωθεί, το έκανε για να εντυπωσιάσει τη Μάγια. Προφανώς, αν η Μάγια δεν ήταν κοντά στον Αμίρ, εκείνος δεν θα έσωζε το παιδί.
3. Η κυρία Σάντερς φαίνεται αρκετά περίεργη. Φαίνεται να κάνει το σωστό μόνο όταν έχει καλή διάθεση. Δεν έχει την προδιάθεση για καλή συμπεριφορά, κάτι που υποδηλώνει ότι δεν καταλαβαίνει γιατί έχει σημασία το να έχει καλή συμπεριφορά.
Αξιολόγησε τώρα τον ορισμό της ηθικής του Αριστοτέλη από τη Νικομάχεια Ηθική:
«Η αρετή είναι μια σκόπιμη προδιάθεση, εντοπισμένη σε έναν μέσο όρο ανάμεσα στο άτομο και την κατάσταση και καθορισμένη από τη σωστή αιτία και από το τι θα χρησιμοποιούσε το ενάρετο άτομο για να την προσδιορίσει».

ΣΚΕΨΟΥ ΤΑ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΠΡΙΝ ΣΥΝΕΧΙΣΕΙΣ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ

Μπορείς να εντοπίσεις τη σχέση μεταξύ των τριών περιπτωσιολογικών μελετών και της κατανόησης της αρετής από τον Αριστοτέλη;

Απάντηση: Η αντίληψη του Αριστοτέλη για την αρετή είναι σκόπιμη. Αυτό σημαίνει ότι η πράξη επιλέγεται, συνειδητά και για λογαριασμό της. Η πράξη δεν γίνεται κατά λάθος, τυχαία ή από άγνοια. Επιλέγεται γιατί αυτό είναι το σωστό. Για παράδειγμα, το φιλάνθρωπο άτομο κάνει μια δωρεά με σκοπό να εξυπηρετήσει τον σκοπό της φιλανθρωπίας. Η αρετή είναι επίσης μια προδιάθεση. Αυτό σημαίνει ότι δεν είναι μια μοναδική, μια απρόβλεπτη σειρά πράξεων ή μία ιδιοτροπία. Η προδιάθεση είναι ένα σταθερό, εγκατεστημένο στοιχείο του χαρακτήρα, το οποίο παρουσιάζεται με αξιοπιστία και για μεγάλο χρονικό διάστημα. Για παράδειγμα, ένα ευγενικό άτομο ορθώνει το ανάστημά του σε νταήδες κάθε φορά που τους συναντά, επειδή η καλοσύνη είναι μέρος αυτού που είναι και όχι κάτι που μπορεί να ενεργοποιήσει και να απενεργοποιήσει ανάλογα με το πώς νιώθει εκείνη την ημέρα. Η αρετή καθορίζεται και από τη σωστή αιτία. Δηλαδή, το θάρρος επιδεικνύεται για χάρη του ίδιου του θάρρους και όχι για εντυπωσιάσουμε άλλους ανθρώπους ή για να επιτύχουμε ίδιον όφελος.
Δεν θα συζητήσουμε εδώ τον ισχυρισμό του Αριστοτέλη ότι η αρετή βρίσκεται σε έναν μέσο όρο, αλλά μπορείς να εμβαθύνεις σε αυτές τις ιδέες σε αυτό το μάθημα. Έχουμε αγγίξει ακροθιγώς τη δυνατότητα του ενάρετου ατόμου να λειτουργεί ως πρότυπο στη συζήτησή μας για τη Μαλάλα και τον Μαντέλα, και θα το αναπτύξουμε περαιτέρω σε αυτό το μάθημα.

Κάνε κλικ εδώ για μία πιθανή απάντηση Απόκρυψη απάντησης

Πρακτική φιλοσοφία: Ηθικός χαρακτήρας

Ο θαρραλέος κλέφτης

Φαντάσου έναν κλέφτη. Είναι ένα βαθιά εγωκεντρικό άτομο που δυσκολεύεται να σκεφτεί τους άλλους. Κλέβει γιατί είναι άπληστος και ιδιοτελής. Κλέβει από ανθρώπους που έχουν λιγότερα από εκείνον. Σκορπίζει βία και φόβο, αλλά δεν τον νοιάζει εφόσον του αρέσει να βλέπει τον τρόμο στα μάτια των θυμάτων του. Είναι «ατρόμητος». Καταδιώκεται από την αστυνομία και μπορεί να πιαστεί, οπότε θα μπορούσε να καταδικαστεί σε ισόβια ποινή φυλάκισης, αλλά αυτό δεν τον σταματά. Θέτει τον εαυτό του σε κίνδυνο εισβάλλοντας σε σπίτια ανθρώπων που μπορεί να αντιδράσουν βίαια, αλλά δεν διστάζει στη σκέψη ότι μπορεί να συμβεί κάτι κακό στον εαυτό του. Είναι θαρραλέος;
Τι σημαίνει να είναι κάποιος θαρραλέος; Αφιέρωσε λίγα λεπτά για να το σκεφτείς αυτό. Προσπάθησε να εξηγήσεις την έννοια του «θάρρους» σαν να την εξηγούσες σε κάποιον που δεν είναι καθόλου εξοικειωμένος με αυτή.

ΣΚΕΨΟΥ ΤΑ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΠΡΙΝ ΣΥΝΕΧΙΣΕΙΣ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ

Όταν εξηγείς το θάρρος, είναι πιθανό να αναφέρεις κάτι για τον φόβο. Ο φόβος είναι ένα συναίσθημα που σχετίζεται με το θάρρος, αλλά υπάρχει κάτι που ταιριάζει στον φόβο όσον αφορά το θάρρος. Ο υπερβολικός φόβος κάνει κάποιον δειλό, κάποιον που τον κυριεύει ο φόβος του. Ο πολύ λίγος φόβος κάνει κάποιον να βιάζεται – τρέχει μπροστά όταν θα έπρεπε να σταματήσει και να το ξανασκεφτεί. Οι θαρραλέοι άνθρωποι επιδεικνύουν τη σωστή ποσότητα φόβου, ούτε υπερβολικά πολύ, ούτε υπερβολικά λίγο.
Δείχνουν, ωστόσο, και τη σωστή ποσότητα φόβου για τα σωστά είδη στόχων.
Επέλεξε ένα από τα ακόλουθα δύο παραδείγματα θαρραλέων ανθρώπων και σύγκρινε τα με τον κλέφτη στο παράδειγμά μας:
Η Μαλάλα Γουσάφζαι ή ο Νέλσον Μαντέλα
Σύγκρινε τη Μαλάλα ή τον Μαντέλα με τον κλέφτη. Τι φοβάται ο καθένας τους; Τι κάνουν παρά τον φόβο τους; Τι έχουν καταφέρει; Υπάρχει διαφορά μεταξύ του θάρρους της Μαλάλα ή του Μαντέλα και του κλέφτη;

ΣΚΕΨΟΥ ΤΑ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΠΡΙΝ ΣΥΝΕΧΙΣΕΙΣ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ

Μια κρίσιμη διαφορά μεταξύ του κλέφτη και της Μαλάλα ή του Μαντέλα είναι το γεγονός ότι οι στόχοι του κλέφτη είναι ανήθικοι, συγκεκριμένα αφορούν τη δική του απληστία, τη συσσώρευση πλούτου και την ευτυχία μέσω των υλικών πραγμάτων, ενώ η Μαλάλα ή ο Μαντέλα εφαρμόζουν το θάρρος τους για να επιτύχουν ηθικούς σκοπούς όπως η εκπαίδευση για τα κορίτσια και η ισότητα για τους μαύρους. Μπορεί όλοι να έχουν την ίδια στάση απέναντι στον φόβο, μια γενναία στάση, αλλά μόνο η Μαλάλα και ο Μαντέλα επιδεικνύουν την αρετή του θάρρους.
Αν αναλογιστούμε το θάρρος απλώς ως απουσία φόβου στην επιδίωξη των σκοπών κάποιου, όποιοι κι αν είναι αυτοί οι σκοποί, τότε ο κλέφτης είναι εξίσου θαρραλέος με τη Μαλάλα και τον Μαντέλα. Εάν, ωστόσο, αναλογιστούμε το θάρρος ως αρετή, μια έννοια που συνδέεται θετικά με την ηθική, τότε το να ενεργεί κανείς θαρραλέα σημαίνει να ενεργεί καλά, να επιλέγει ως στόχο του θάρρους του αυτό που αξίζει. Ο κλέφτης είναι ένας καλός κλέφτης και το θάρρος του είναι μέρος του λόγου για τον οποίο είναι καλός κλέφτης, επειδή κλέβει με θάρρος όταν ένας δειλός κλέφτης θα έτρεχε να φύγει. Ωστόσο, ο κλέφτης δεν είναι καλός άνθρωπος γιατί επιλέγει να επιδείξει την γενναιότητά του προς επιδίωξη των λανθασμένων σκοπών.

Πρακτική φιλοσοφία: Ηθικός χαρακτήρας

Επίπεδο: Εισαγωγικό
Χρονικό πλαίσιο: 2-3 ώρες σε διάστημα μίας εβδομάδας, καθώς αφιερώνεις χρόνο για να σκεφτείς, να συζητήσεις ιδέες με τους φίλους σου και να καταγράψεις τις σκέψεις σου.

Τι είναι ο χαρακτήρας;

Σκέψου τους τρόπους με τους οποίους χρησιμοποιούμε τον όρο «χαρακτήρας»:

• α) Ένας άνθρωπος έχει υπέροχο χαρακτήρα όταν έχει μία εξωστρεφή, φιλική και φιλόξενη προσωπικότητα.
• β) Ένας άνθρωπος έχει καταπληκτικό χαρακτήρα όταν έχει μία υπερβολική, αυθεντική, οριακά εκκεντρική προσωπικότητα.
• γ) Ένας άνθρωπος δεν έχει χαρακτήρα όταν δεν ξεχωρίζει πολύ από τους άλλους ανθρώπους.
• δ) Ένας άνθρωπος έχει δυνατό χαρακτήρα όταν έχει ισχυρές αρχές. Εμμένει στις πεποιθήσεις του και μπορεί κανείς να τον εμπιστευθεί ότι θα κάνει αυτό που είναι σωστό.
• ε) Ένας άνθρωπος έχει καλό χαρακτήρα όταν έχει θετικά στοιχεία, για παράδειγμα είναι ευγενικός, θαρραλέος και γενναιόδωρος.

Μπορείς να σκεφτείς παραδείγματα από τη ζωή σου ανθρώπων που να ταιριάζουν σε κάθε περιγραφή; Μπορεί να είναι φίλοι ή άτομα που γνωρίζεις ή μπορεί να είναι διάσημα πρόσωπα, ιστορικά παραδείγματα ή ακόμα και λογοτεχνικές προσωπικότητες.

Ήταν εξίσου εύκολο να βρεις παραδείγματα για τα δύο τελευταία είδη χαρακτήρων όσο ήταν για τα τρία πρώτα; Οι περισσότεροι από εμάς θα δυσκολευόμασταν περισσότερο να σκεφτούμε παραδείγματα ανθρώπων που είναι δυνατοί και καλοί χαρακτήρες, παρά παραδείγματα για τις τρεις πρώτες επιλογές.
Γιατί νομίζεις ότι συμβαίνει αυτό;

Aν κατέληξες σε διαφορετική απάντηση, δεν υπάρχει πρόβλημα. Εάν έχεις χρόνο, ζήτησε από τους φίλους σου να απαντήσουν σε αυτή την ερώτηση): Ίσως ένας λόγος για τον οποίο είναι πιο εύκολο να βρεις παραδείγματα από τα τρία πρώτα είδη χαρακτήρων είναι ότι δεν σκεφτόμαστε συχνά τους άλλους ανθρώπους με ξεκάθαρα ηθικούς όρους. Σε πολλά πλαίσια που αποτελούν μεγάλο μέρος της ζωής μας, όπως για παράδειγμα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και η κουλτούρα των επωνύμων, σκεφτόμαστε τους ανθρώπους βάσει του πόσο διασκεδαστικοί είναι και όχι του πόσο ηθικοί είναι. Πρέπει να αποκτήσουμε επίγνωση της ηθικής και να αντιληφθούμε τον κόσμο ως ηθικά σημαντικό πριν αρχίσουμε να εντοπίζουμε ηθικούς ανθρώπους στον κόσμο. Ένας τρόπος για να αποκτήσουμε μεγαλύτερη επίγνωση της ηθικής είναι να σκεφτόμαστε τον εαυτό μας και τους άλλους ανθρώπους ως ηθικά όντα – όντα που κάνουν επιλογές και θεωρούνται υπεύθυνα για αυτές τις επιλογές. Στη συνέχεια, μπορούμε να σκεφτούμε τις δικές μας επιλογές και πώς να τις κάνουμε καλύτερες.

Κάνε κλικ εδώ για μία πιθανή απάντηση Απόκρυψη απάντησης

ΣΚΕΨΟΥ ΤΑ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΠΡΙΝ ΣΥΝΕΧΙΣΕΙΣ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ

Οι επιλογές α), β) και γ) ανωτέρω είναι τρόποι με τους οποίους μιλάμε για τον χαρακτήρα ως προσωπικότητα. Ιδιαίτερα, πιθανώς μοναδικά και ενίοτε αναγνωριστικά χαρακτηριστικά των τρόπων με τους οποίους το άτομο σκέφτεται και ενεργεί. Αυτή η έννοια του χαρακτήρα μάς βοηθά να ξεχωρίζουμε τους ανθρώπους από τους άλλους και μας πληροφορεί για τον τρόπο με τον οποίο τους αντιλαμβανόμαστε.
Οι επιλογές δ) και ε) είναι λίγο διαφορετικές. Αυτό συμβαίνει διότι έχουν μία ηθική διάσταση.

Εάν θα ήθελες να σκεφτείς τι είναι ηθική, μπορείς να δεις αυτό το σύντομο βίντεο.

Όταν λέμε ότι ένα άτομο έχει δυνατό χαρακτήρα, δηλώνουμε κάτι για τη δέσμευσή του στις ηθικές του αξίες. Εννοούμε κάτι τέτοιο: αυτό το άτομο έχει αναλογιστεί τις αξίες του, τις έχει υποστηρίξει και ενεργεί σύμφωνα με αυτές ακόμα και όταν είναι δύσκολο να το κάνει ή υπάρχουν πειρασμοί να ενεργήσει διαφορετικά. Ωστόσο, δεν αποκλείεται να έχει κανείς δυνατό χαρακτήρα υποστηρίζοντας λάθος αξίες. Ένας δυνατός χαρακτήρας καταδεικνύει τη δέσμευση του ατόμου στις αξίες του, αλλά δεν μας λέει τίποτα για το αν αυτές οι αξίες είναι οι σωστές ή όχι. Είναι πιθανό κάποιος να είναι σθεναρά αφοσιωμένος στο δικό του συμφέρον, σε άδικους σκοπούς ή στην τέρψη του εαυτού του.
Όταν λέμε ότι ένα άτομο έχει καλό χαρακτήρα, κάνουμε μια ηθική κρίση, λέμε ότι είναι αξιέπαινος για τις ηθικές του επιλογές, δηλαδή ποιος είναι και πώς συμπεριφέρεται. Έχει αναλογιστεί τις αξίες του, τις έχει υποστηρίξει και ενεργεί σύμφωνα με αυτές, αλλά είναι πολύ σημαντικό αυτές οι αξίες να είναι σωστές. Αντίστοιχα, είναι δυνατόν ένας άνθρωπος να έχει ηθικά κακό χαρακτήρα, δηλαδή να έχει επιλέξει λάθος αξίες.

ΣΚΕΨΟΥ ΤΑ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΠΡΙΝ ΣΥΝΕΧΙΣΕΙΣ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ

Πρακτική φιλοσοφία: Ηθικός χαρακτήρας

Επίπεδο: Εισαγωγικό
Χρονικό πλαίσιο: 2-3 ώρες σε διάστημα μίας εβδομάδας, καθώς αφιερώνεις χρόνο για να σκεφτείς, να συζητήσεις ιδέες με τους φίλους σου και να καταγράψεις τις σκέψεις σου.

Τι είναι ο χαρακτήρας;

Σκέψου τους τρόπους με τους οποίους χρησιμοποιούμε τον όρο «χαρακτήρας»:

• α) Ένας άνθρωπος έχει υπέροχο χαρακτήρα όταν έχει μία εξωστρεφή, φιλική και φιλόξενη προσωπικότητα.
• β) Ένας άνθρωπος έχει καταπληκτικό χαρακτήρα όταν έχει μία υπερβολική, αυθεντική, οριακά εκκεντρική προσωπικότητα.
• γ) Ένας άνθρωπος δεν έχει χαρακτήρα όταν δεν ξεχωρίζει πολύ από τους άλλους ανθρώπους.
• δ) Ένας άνθρωπος έχει δυνατό χαρακτήρα όταν έχει ισχυρές αρχές. Εμμένει στις πεποιθήσεις του και μπορεί κανείς να τον εμπιστευθεί ότι θα κάνει αυτό που είναι σωστό.
• ε) Ένας άνθρωπος έχει καλό χαρακτήρα όταν έχει θετικά στοιχεία, για παράδειγμα είναι ευγενικός, θαρραλέος και γενναιόδωρος.

Μπορείς να σκεφτείς παραδείγματα από τη ζωή σου ανθρώπων που να ταιριάζουν σε κάθε περιγραφή; Μπορεί να είναι φίλοι ή άτομα που γνωρίζεις ή μπορεί να είναι διάσημα πρόσωπα, ιστορικά παραδείγματα ή ακόμα και λογοτεχνικές προσωπικότητες.

Ήταν εξίσου εύκολο να βρεις παραδείγματα για τα δύο τελευταία είδη χαρακτήρων όσο ήταν για τα τρία πρώτα; Οι περισσότεροι από εμάς θα δυσκολευόμασταν περισσότερο να σκεφτούμε παραδείγματα ανθρώπων που είναι δυνατοί και καλοί χαρακτήρες, παρά παραδείγματα για τις τρεις πρώτες επιλογές.
Γιατί νομίζεις ότι συμβαίνει αυτό;

Aν κατέληξες σε διαφορετική απάντηση, δεν υπάρχει πρόβλημα. Εάν έχεις χρόνο, ζήτησε από τους φίλους σου να απαντήσουν σε αυτή την ερώτηση): Ίσως ένας λόγος για τον οποίο είναι πιο εύκολο να βρεις παραδείγματα από τα τρία πρώτα είδη χαρακτήρων είναι ότι δεν σκεφτόμαστε συχνά τους άλλους ανθρώπους με ξεκάθαρα ηθικούς όρους. Σε πολλά πλαίσια που αποτελούν μεγάλο μέρος της ζωής μας, όπως για παράδειγμα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και η κουλτούρα των επωνύμων, σκεφτόμαστε τους ανθρώπους βάσει του πόσο διασκεδαστικοί είναι και όχι του πόσο ηθικοί είναι. Πρέπει να αποκτήσουμε επίγνωση της ηθικής και να αντιληφθούμε τον κόσμο ως ηθικά σημαντικό πριν αρχίσουμε να εντοπίζουμε ηθικούς ανθρώπους στον κόσμο. Ένας τρόπος για να αποκτήσουμε μεγαλύτερη επίγνωση της ηθικής είναι να σκεφτόμαστε τον εαυτό μας και τους άλλους ανθρώπους ως ηθικά όντα – όντα που κάνουν επιλογές και θεωρούνται υπεύθυνα για αυτές τις επιλογές. Στη συνέχεια, μπορούμε να σκεφτούμε τις δικές μας επιλογές και πώς να τις κάνουμε καλύτερες.

Κάνε κλικ εδώ για μία πιθανή απάντηση Απόκρηψη απάντησης

ΣΚΕΨΟΥ ΤΑ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΠΡΙΝ ΣΥΝΕΧΙΣΕΙΣ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ

Οι επιλογές α), β) και γ) ανωτέρω είναι τρόποι με τους οποίους μιλάμε για τον χαρακτήρα ως προσωπικότητα. Ιδιαίτερα, πιθανώς μοναδικά και ενίοτε αναγνωριστικά χαρακτηριστικά των τρόπων με τους οποίους το άτομο σκέφτεται και ενεργεί. Αυτή η έννοια του χαρακτήρα μάς βοηθά να ξεχωρίζουμε τους ανθρώπους από τους άλλους και μας πληροφορεί για τον τρόπο με τον οποίο τους αντιλαμβανόμαστε.
Οι επιλογές δ) και ε) είναι λίγο διαφορετικές. Αυτό συμβαίνει διότι έχουν μία ηθική διάσταση.

Όταν λέμε ότι ένα άτομο έχει δυνατό χαρακτήρα, δηλώνουμε κάτι για τη δέσμευσή του στις ηθικές του αξίες. Εννοούμε κάτι τέτοιο: αυτό το άτομο έχει αναλογιστεί τις αξίες του, τις έχει υποστηρίξει και ενεργεί σύμφωνα με αυτές ακόμα και όταν είναι δύσκολο να το κάνει ή υπάρχουν πειρασμοί να ενεργήσει διαφορετικά. Ωστόσο, δεν αποκλείεται να έχει κανείς δυνατό χαρακτήρα υποστηρίζοντας λάθος αξίες. Ένας δυνατός χαρακτήρας καταδεικνύει τη δέσμευση του ατόμου στις αξίες του, αλλά δεν μας λέει τίποτα για το αν αυτές οι αξίες είναι οι σωστές ή όχι. Είναι πιθανό κάποιος να είναι σθεναρά αφοσιωμένος στο δικό του συμφέρον, σε άδικους σκοπούς ή στην τέρψη του εαυτού του.
Όταν λέμε ότι ένα άτομο έχει καλό χαρακτήρα, κάνουμε μια ηθική κρίση, λέμε ότι είναι αξιέπαινος για τις ηθικές του επιλογές, δηλαδή ποιος είναι και πώς συμπεριφέρεται. Έχει αναλογιστεί τις αξίες του, τις έχει υποστηρίξει και ενεργεί σύμφωνα με αυτές, αλλά είναι πολύ σημαντικό αυτές οι αξίες να είναι σωστές. Αντίστοιχα, είναι δυνατόν ένας άνθρωπος να έχει ηθικά κακό χαρακτήρα, δηλαδή να έχει επιλέξει λάθος αξίες.

Πώς θα περιέγραφες τον χαρακτήρα σου; Γράψε μια λίστα και, στη συνέχεια, ζήτησε από τους φίλους σου να περιγράψουν τον χαρακτήρα σου. Πόσα από τα στοιχεία της λίστας αναφέρονται στην προσωπικότητά σου και πόσα στον ηθικό σου χαρακτήρα; Τι λέει η περιγραφή σου για τον χαρακτήρα σου και ο τρόπος που σε περιγράφουν οι φίλοι σου για τη δύναμη και για την καλοσύνη του χαρακτήρα σου;